Żeń-szeń, uznany za symbol medycyny orientalnej, jest nie tylko najcenniejszym "zielonym lekarzem", ale także jedną z najrzadszych roślin leczniczych. W czasach starożytnych chińscy lekarze uważali korzeń żeń-szenia za niemal cudowny, zdolny do wywoływania ciężko chorych pacjentów, powracania do młodości i siły.
Uznanie oficjalnej medycyny, roślina otrzymała stosunkowo niedawno, ale zapotrzebowanie na korzenie było tak wielkie, że naturalny zakres żeń-szenia wielokrotnie spadał, a dzikie okazy były prawnie chronione.
Jak wygląda ginseng
Na wzmiankę o roślinach leczniczych jednym z pierwszych przychodzi na myśl nazwa "żeń-szeń". Kultura zyskała szeroką sławę dzięki swoim właściwościom leczniczym i rozgałęzionym kłączom, które wyglądają jak dziwaczna postać ludzka. Ale sposób, w jaki wygląda żeń-szeń, a raczej jego podwyższona część, jest znany niewielu.
Żeń-szeń zwyczajny, uznawany za najcenniejszy z punktu widzenia medycyny, to wieloletnia roślina zielna, z jednym lub rzadziej kilkoma wyprostowanymi pędami w wysokości od 30 do 70 centymetrów. Cienkie, nie więcej niż 6 mm grubości, pęd w górnej części jest zwieńczony dużym podziałem liści składającym się z pięciu owalnych lub owalnych części.Gęste, przypominające palce liście żeń-szenia są przymocowane do łodygi za pomocą silnych ogonków, mają krawędzie o drobnym ostrzu i maksymalnej długości do 15 cm.
W środku lata kwitnie żeń-szeń, tworząc kwiatostan parasolowy, o średnicy około trzech centymetrów i składający się z 15-40 małych pąków o zielonkawym odcieniu. Kwiat żeń-szenia przedstawiony na zdjęciu trudno nazwać jasnym lub dekoracyjnym. Białe lub różowawe naganiacze z zielonym kubkiem zębatym i pięcioma płatkami są zapylane przez owady. Po zakończeniu kwitnienia zamiast kwiatów pojawiają się jajniki, dojrzewające w ostatnich dniach lata lub we wrześniu.
Patrząc na zdjęcie, wygląda jak żeń-szeń w tym momencie, można zrozumieć, jak zmienia się kształt, w ogóle, niepozorne rośliny. Na kolcu o wysokości 10-24 cm zaokrąglone, jaskrawoczerwone jagody z soczystym miąższem i dojrzewające 2-3 nasiona.
W zimnym sezonie część nadziemna rośliny umiera, ale duży kłącze pozostaje pod ziemią. To oszczędza życie żeń-szenia przed nadejściem ciepła i niesie wszystkie nagromadzone korzystne substancje. Żeń-szeń jest rośliną długowieczną. Im starszy korzeń, tym większa jego masa i wyższa moc uzdrawiania.Na początku ubiegłego wieku w Mandżurii odkryto dwusetletni korzeń. Dzisiaj znalezienie takiego giganta jest prawie niemożliwe.
Ze względu na duże zapotrzebowanie na surowce lecznicze, w XIX wieku rozpoczęto bezlitosne polowania na żeń-szeń w jego naturalnym środowisku. Doprowadziło to do gwałtownego spadku liczby populacji i zawężenia obszaru uprawy..
Gdzie rośnie żeń-szeń
Żeń-szeń odnosi się do roślin reliktowych. Pośrednim potwierdzeniem tego jest niezwykły obszar kultury, podzielony na dwie części przez Ocean Spokojny. Większość z 12 gatunków żeń-szenia - rdzennych mieszkańców Dalekiego Wschodu, ale nie tak dawno temu, jedna z odmian została odkryta w obu Amerykach. Obecnie pięciopunktowy żeń-szeń jest uprawiany na rozległych plantacjach jako skuteczna roślina lecznicza.
Poza zachodnim wybrzeżem Stanów Zjednoczonych, zasięg żeń-szenia obejmuje Półwysep Koreański, Wietnam i północno-wschodnie Chiny. Gdzie rośnie żeń-szeń w Rosji? Nasz kraj ma największy zasób tego surowca roślinnego. Leczniczy żeń-szeń w jego dzikiej postaci znajduje się w południowej części terytorium Chabarowska, w Sikhote-Alin, a także w Primorye.Wszędzie roślina znajduje się na liście gatunków szczególnie chronionych. W Czerwonej Księdze Żydowskiego Regionu Autonomicznego wspomina się o żeń-szeniu, ale od dawna nie znaleziono tu żywych okazów.
Wszędzie tam, gdzie rośnie ginseng, nie tylko zbiór korzeni jest zabroniony, ale wszystkie środki są podejmowane w celu zachowania i zwiększenia populacji.
Dziś wiadomo, że roślina preferuje sadzenie w lasach liściastych, pod osłoną lip i grabów, jodły, cedru, brzozy i klonów. Żeń-szeń lubi cień, wilgoć, potrzebuje pożywki luźnej gleby. W sprzyjających warunkach roślina wieloletnia może tworzyć stałe grudki. Ale teraz obraz nie jest tak radosny. Na przykład w Primorsky Krai, żeń-szeń rośnie w wielu obszarach, ale ciekawski badacz przyrody raczej nie będzie miał szczęścia, widząc dużą grupę roślin.
Najczęściej dziko rosnący żeń-szeń, którego liczba w Rosji wynosi dziesiątki tysięcy, rośnie sama, w dziewiczych zakątkach na południowo-zachodnich i południowo-wschodnich zboczach.
Jak jest strzeżony żeń-szeń
Oczywiście kłusownicy nadal powodują poważne szkody w liczbie roślin leczniczych. Jednak nie są oni jedynymi wrogami żeń-szenia.Populacja dzikich roślin jest zmniejszona z powodu wycinania lasów nadających się do sadzenia lasów, pożarów i przerzedzania dna lasu. Niestety, żeń-szeń wytwarza niewiele nasion. Nie wszystkie z nich kiełkują, a niektóre sadzonki giną w pierwszych latach i nie tworzą potężnego cennego kłącza.
Sadzenie w obszarach chronionych chroni przed wymarciem żeń-szenia dalekowschodniego. W której rezerwacie rośnie żeń-szeń? Takie miejsca to nie jeden, ale kilka. Obecnie programy przywracające ilość relikwii leczniczych działają od razu w czterech rezerwach rosyjskiego Dalekiego Wschodu. Są to Pad Kedrovaya, a także rezerwy Lazovsky, Bolshekhekhtsirsky, Ussuriysky.
Nie tylko w Kraju Nadmorskim, ale także w innych częściach kraju, na przykład na Sachalinie i Czeboksarach, żeń-szeń jest uprawiany na specjalnie przygotowanych plantacjach, gdzie powstają warunki zbliżone do naturalnych warunków. Otrzymują również surowce do produktów farmaceutycznych i kosmetycznych w Chinach, Korei, USA i Australii. Przy wysokiej wilgotności, w warunkach 20-30% światła, rośliny są w ciągu 4-6 lat. Następnie korzenie żeń-szenia, które miały czas na zgromadzenie odpowiedniej ilości użytecznych substancji, są kopane, czyszczone i suszone, sortowane i kruszone.
Chociaż uprawa żeń-szenia pomaga chronić rezerwaty naturalne, a same rośliny są nieodróżnialne od dzikich okazów, potrzebują kilku lat i żmudnej, czasochłonnej opieki dojrzewającej. Dlatego botanicy zwrócili się ku współczesnej nauce. Obecnie coraz więcej żeń-szenia uzyskuje się stosując kulturę komórkową in vitro.
