"Potężna natura jest pełna cudów!", Wykrzykuje starszy Berendey z wiosennej bajki "Śnieżnej Panny" A. Ostrovsky'ego. Jednym z tych cudów jest aktywne współistnienie, a dokładniej wzajemnie konieczna społeczność roślin i zwierząt.
Wiele, podobno, przypomina bursztynowe ciastka z suszonych fig. Świeże owoce są również bardzo dobre i pożywne, wypełniając rynki naszego południa późnym latem i jesienią. To prawda, że wydają się przesadnie słodkie, ale to, jak mówią, to kwestia gustu.
Ryc. (Wspólne rys.)Figi - małe lub średnie drzewo z rozłożystą koroną i jasnoszarą gładką korą. Występuje tu w stanie dzikim lub dzikim na Zakaukaziu, na Krymie iw Azji Środkowej. Ma duże liście gęsto owłosione na odwrotnej stronie, które są na tym samym drzewie i są całe i pocięte na ostrze.
Kwiatostany figowe są wyjątkowe. Z ich niecodziennym wyglądem zawiedli nawet patriarchę nowoczesnej taksonomii botanicznej Carla Linnaeusa, który od razu nie zdołał rozwikłać ich tajemnicy. Kwiatostany, podobnie jak owoce figi lub figi, jak się je nazywa, mają kształt gruszki, z otworem na płaskim wierzchołku. Kiedyś w Ogrodzie Botanicznym w Sukhumi, botanik Managadze zaprowadził mnie na dwa zupełnie inne drzewa i poprosił mnie, abym odgadła, który z nich był mężczyzną, a który płci żeńskiej.Bez względu na to, jak bardzo starałem się odróżnić figi fioletowych odcieni, nigdy mi się to nie udało. Wtedy mój kompan zerwał każdą roślinę na owocu. Wziąłem jednego z nich z zainteresowaniem, poczułem jego mięsistość, a po ukąszeniu nabrałem przekonania, że owoc jest jak torba z słodkim, soczystym, jakby gotowym dżemem, miąższem. Druga figura, podobno taka sama, była zwiotczała, pusta przy pierwszym dotyku. Węzły z jej palców pozostały na jej giętkiej skórze. Trzeba było trochę, aby przełamać skórę owocu, i jak z rozbitego ula z pszczołami, maleńkie owady gęsto upakowane w nim rzucili się na wolność. Dopiero po tak wyraźnej lekcji Managadze opowiedział mi zagadkę fig.
Okazało się, że męskie drzewo to figa z wiotkimi figami, a samica - z soczystymi, jadalnymi owocami. Stwierdzono również, że ta przebiegłość tajemnica została odkryta w starożytności, ale jej główna istota została odkryta później.
Ryc. (Wspólne rys.)W niektórych drzewach zapylanie jest wykonywane przez wiatr, w innych przez ogromną armię owadów, a figi można nawozić jedynie za pomocą drobnych czarnych blastofagów, które przenoszą pyłek od samca do samicy.Co więcej, ta osa z kolei nie może się rozmnażać bez pomocy fig.
Mechanizm takiego współistnienia jest bardzo skomplikowany. Figi tworzą trzy typy kwiatostanów. W jednym z nich, który rozwija się pod koniec września, jądra i larwy zimy blastofagów. Tutaj, na wiosnę, rodzi się ich nowe pokolenie, je i kojarzy. Następnie samice, których ciała są obficie posypane pyłkiem, pobierane są w poszukiwaniu miejsca do złożenia jaj i próbują zaludnić drugi rodzaj kwiatostanu, z którego rozwijają się owoce fig. Te kwiatostany są jednak zaprojektowane w taki sposób, aby osy nie mogły ułożyć w nich jądra. Podczas gdy osa roi się w kwiatostanie, próbując się w nim osiedlić, udaje jej się zapylać żeńskie kwiaty, ale składa jaja wyłącznie w trzecim typie kwiatostanów, specjalnie przeznaczonych do tego celu z natury. Nowe pokolenie samic, wychodzące z tych kwiatostanów wczesną jesienią, z kolei składa jajeczka, które zimują w kwiaciarni do wiosny.
Tak więc w gruszkowatych kwiatostanach fig, jego wierni sojusznicy, blastofagi zawsze znajdują "zarówno stół, jak i dom". Żyją, żywią się, rozmnażają, przykrywają swoje potomstwo przed pogodą i, z wdzięcznością za taką opiekę, uczciwie zapylają kwiaty.Proces zapylania kwiatów z botanicznymi blastofagami został nazwany certyfikatem.
Ryc. (Wspólne rys.)Na Kaukazie i na Krymie można usłyszeć kilka wariantów legendy o tym, jak jeden kupiec postanowił wzbogacić się w figi. Oto jeden z nich. Widząc, że owoce fig są bardzo pożądane, kupił duży ogród figowy. Pośrodku zbierania owoców przyszedł do niego przebiegły, zazdrosny sąsiad. "Dlaczego trzymasz te bezużyteczne drzewa w ogrodzie?" Zapytał kupiec, wskazując na męskie, bezowocne figi figowe. "Odciąłem się od siebie na długi czas i zasadziłem dobrych". Gość odszedł, a kupiec chwycił siekierę i wyciął "bezużyteczne" drzewa.
Zima minęła, wiosna, nadszedł czas żniw, ale nie ma nic do zbierania. Owoce, które pojawiły się od wiosny, były trochę puste, odpadły. Ta sama historia powtórzyła się w następnych latach, aż zrujnowany, głupi kupiec wyciął cały ogród w przypływie gniewu.
Jednak z figa wpadła w bałagan i ludzie są naukowcami. Po Linneuszu botanik Casparrini, który podzielił jeden rodzaj figi na dwa typy, zasłynął ze swojego nowego "odkrycia": przypisał męskie kopie jednemu z nich, a kopie żeńskie drugiemu. Na uznanie nieszczęsnego botanika wkrótce przyznał się do błędu.
Ryc. (Wspólne rys.)Byli kiedyś tacy pseudo-botanicy, którzy uporczywie oczerniali sztuczną ujarzmienie - mądre popularne odkrycie, uznające je za niepiśmienne przedsięwzięcie. A kaprys miał wisieć na żeńskim drzewie nawleczonym na kaprys z nitki (figi z męskich drzew). Wydawało się to rekompensować brak męskich drzew figowych i zapewniało lepsze zapylenie kwiatów żeńskich. Kaprifigi najpierw zaczął zbierać nawet starożytnych Greków. Byli w stanie utrzymać je w niskiej temperaturze, transportować w dużych ilościach łodzią między wyspami Morza Egejskiego, nawet je sprzedać. Grecy po raz pierwszy zaczęli zwisać kaprifigi na żeńskich drzewach figowych.
Nie było żadnych nieporozumień i przeniesienia fig w Ameryce. Naturista Ezen, który przywiózł figi z Turcji do Kalifornii, został wygwizdany przez amerykańskich rolników, kiedy zaczął ich przekonać na specjalnym wiecu, że trzeba przynieść figi i jego niezbędnego towarzysza, blastofagu osy.
Niezależnie od tego, "dziwaczne drzewo" jako roślina owocowa jest znane i szanowane od czasów starożytnych. Uważa się, że kulturowa forma fig pochodzi od "szczęśliwej Arabii" - Jemenu, z której została zapożyczona przez starożytnych Fenicjan, Syryjczyków, a następnie Egipcjan.O starożytnej kultury egipskiej sugerują figi naukowcy odkryli płaskorzeźby przedstawiające kolekcję fig. Te dzieła starożytnych egipskich mistrzów powstały ponad 2500 lat przed naszą erą.
Ryc. (Wspólne rys.)Z Egiptu, uprawy figi rozprzestrzenił się na wyspach Morza Egejskiego, a stamtąd (około IX wieku pne) i Grecji. Co ciekawe, wielki filozof Arystoteles już wiedział o istnieniu os związanych figi (zwany PSEN), ale w pełni ich rola nie została mu znane. Wydawał się domyślić ich pomocy figi, wierząc, że blastofagi, wnikając w jego niedojrzałych owoców, przyczyniają się do zachowania drzewa.
W południowych regionach naszego kraju figi uprawiane są od czasów starożytnych. W wielu regionach Kaukazu i Azji Środkowej, owoce to nie tylko przysmak, ale również stan wysokiej żywienia ważne. Są one zawierać do 20 procent cukru, witaminę C, karoten, żelaza, wapnia i innych substancji odżywczych.
W północnych regionach figi suszone pochodzić wyłącznie jako świeży zły łatwo przy najmniejszej szkody i dlatego są trudne do transportu. Świeże owoce rys przygotowano wiele pysznych potraw: kompoty, marmolady, makaron, dżem.
Zazwyczaj figi nie słyną z długowieczności, drzewa rzadko żyją przez ponad 100 lat, ale w Indiach istnieje wyjątkowe drzewo figowe, które ma ponad 3000 lat.
Ryc. (Wspólne rys.)Na Krymie, Kaukazie i Azji Środkowej figi łatwo rosną dziko, osadzając się na piargach górskich, w szczelinach kamiennych bloków i na skałach granitowych pozbawionych jakiejkolwiek roślinności. Korzenie tego drzewa z łatwością penetrują najtwardszą ziemię, nie gorszą od stalowej wiertarki wnikającej w najmniejsze szczeliny, wzmocnionej w najbardziej niedostępnych miejscach. Na przykład w Adler dwa drzewa figowe osiadły na ceglanych okapach lokalnego komitetu wykonawczego, a trzeci wspiął się nawet do kopuły starego kościoła.
Kultura figowa podbija nowe obszary geograficzne, stopniowo przesuwając się dalej na północ. Podczas hodowli w zimnych strefach niestety nie zawsze towarzyszy mu blastofag. Jest bardzo wrażliwa na ciepło i nie może znieść nawet zimna na Północnym Kaukazie. W takich przypadkach należy skorzystać z usług figi, które kosztują bez jego wiecznego towarzysza. Jednak ten rodzaj figi (nawiasem mówiąc, nadaje się również do hodowli pokojowej) traci zdolność do wytwarzania nasion, może być rozmnażany tylko przez wegetatywnie - zielone sadzonki lub warstwy.
Ciekawe jest to, że wspaniałe drzewo figowe jest jednym z najbliższych krewniaków naszego wewnętrznego fikusa i odległego krewnego drzewa morwy - morwy. Opierając się na ich związku, naukowcy spędzili dużo pracy próbując przekroczyć figi z bardziej mrozoodporną morwą. W Kalifornii Luther Burbank bezskutecznie walczył o wprowadzenie tego kuszącego pomysłu. Jak to często bywa, udało się to osiągnąć skromnemu naturalistycznemu eksperymentatorowi z Krymu, Ya. I. Bomakowi. W ciężką zimę na Krymie w latach 1949-1950, kiedy mróz w Jałcie osiągnął 20 stopni, a zwykłe figi prawie całkowicie wymarły, przetrwała hybryda oporna na Bomyk. Pewien udany, pracowity przyrodnik pokłada wielkie nadzieje w nowym wielofunkcyjnym czarnym bomaku-inzhiro-silk. Musimy jeszcze długo i ciężko pracować, aby wspaniałe drzewo figowe zrobiło nowy krok na północ.
Ryc. (Wspólne rys.)Autor: S. Iwczenko
