Melissa to wieloletnie zioło o przyjemnym aromacie i miękkich liściach. Należy do rodziny Lamiaceae i jest wszechobecna w Eurazji i Ameryce Północnej. Ta delikatna roślina może być uprawiana w ogrodzie lub w małej doniczce na parapecie, aby okresowo zachwycać się pachnącą herbatą lub przyprawami do różnych potraw. Suplement świeżej cytryny dobrze komponuje się z mięsem, rybami i warzywami. Ponadto melisa jest stosowana jako roślina lecznicza i jest uważana za dobrą roślinę miodową. Wśród ludzi przywiązano do niego inne imiona: wojownik, miód, alkohol macierzysty, mięta cytrynowa. Chociaż to ostatnie nie jest całkowicie poprawne, te dwie rośliny należą do różnych rodzajów tej samej rodziny.
Opis botaniczny
Melissa to wieloletnia roślina zielna o silnie rozgałęzionym kłączu i łodydze. Pęd o prostokątnym przekroju może rosnąć od 60 cm do 1,2 m. Podobnie jak liście, ma jasnozielony kolor i rzadkie pokwitanie. Przeciwległe owalne lub jajowate ulotki mają podwyższoną powierzchnię. Są nakrapiane siatką żył. Krawędzie liści są ząbkowane lub ząbkowane, a koniec jest wydłużony.
W lipcu i sierpniu, od drugiego roku życia, na końcach pędów, które znajdują się w kątach liści, zaczynają pojawiać się małe kwiatostany baldaszkowate. Składają się z kilku małych koronek z białymi lub niebieskawymi płatkami. Kwiat jest asymetryczny, z dłuższymi dolnymi płatkami. W centrum widoczne są 4 pręciki i jedyny długi słupek z górnym jajnikiem.
Dojrzewanie owoców następuje miesiąc po zapyleniu. Mają kształt orzecha z czterema nasionami. Owoc w kształcie jajka ma czarną błyszczącą powierzchnię. Kiełkowanie trwa do 3 lat. 1 g nasion zawiera około 1600 nasion.
Melissa ma charakterystyczny cytrynowy aromat. Najbardziej przyjemne i intensywne dzieje się to w okresie pączkowania i początku kwitnienia, wtedy intensywność maleje. Po zniknięciu kwiatów zapach może nawet odpychać.
Popularne odmiany
Bardzo zwarty rodzaj melisy ma tylko 5 gatunków roślin. Powszechnie stosowane w kulturze Melissa officinalis. Ta roślina wieloletnia osiąga wysokość 30-120 cm. Ma rozgałęzioną łodygę z rzadkim gruczołowym stosem. W czerwcu i sierpniu pojawiają się kwiatostany w kształcie pierścienia z 6-12 pąków. Każdy kwiat ma niebiesko-biały lub fioletowy kolor. Ulotki rośliny są jajowate. Charakteryzują się jasnozielonym kolorem.
Wśród ogrodników amatorów powszechne są dekoracyjne odmiany melisy:
- Quadrille - wypukłe zielone liście średniej wielkości są na wpół zamknięte w górnej części, góra ozdobiona jest lekkimi kwiatami bzu.
- Świeżość - roślina do 60 cm wysokości ma średnio ciemnozielone liście i niebiesko-białe kwiaty o zapachu cytryny;
- Perła - rozgałęzione pędy o wysokości 80-110 cm są gęsto pokryte ciemnozielonymi liśćmi o krótkich liściach i pomarszczonej powierzchni;
- Czyste złoto - niewymiarowe rozgałęzione krzewy o jasnozielonych liściach kwitną białymi kwiatami, które ostatecznie stają się jasnofioletowe
Zasady hodowlane
Melissa jest uprawiana z nasion, a także rozmnażana metodami wegetatywnymi. Czasami ćwiczą sadzenie natychmiast na otwartym terenie, ale lepiej najpierw wyhodować sadzonki. Aby to zrobić, wczesną wiosną przygotuj pudełka z luźną ziemią ogrodową. Starają się rozprowadzać mały materiał do sadzenia tak równomiernie i jak najrzadziej na powierzchni (do 5 mm głębokości). Najlepiej przykryć pojemnik folią, aby uzyskać efekt cieplarniany. Kondensat należy usuwać codziennie, a glebę spryskać.
Pędy pojawiają się polubownie w ciągu 20 dni. W miarę wzrostu są one przerzedzane, aby odległość wynosiła 5 cm. Sadzonki wymagają intensywnego oświetlenia, dlatego umieszcza się je na parapecie południowym i wschodnim lub wykorzystują podświetlenie. Przy słonecznej pogodzie doniczkę przenosi się na zewnątrz. 2-3 tygodnie po pojawieniu się sadzonek melisa karmiona jest słabym roztworem nawozów azotowych. Po osiągnięciu wysokości 10-15 cm uszczypnij pędy.
Duży krzak w wieku 3-4 lat można podzielić na kilka części. Robią to pod koniec wiosny lub pod koniec sierpnia, pod koniec kwitnienia. Roślina powinna być całkowicie wykopana, uwolniona od ziemnej śpiączki i pocięta ostrym ostrzem na równe podziały. Każda powinna zawierać 4-5 silnych kiełków i część kłącza. Powstałe sadzonki są natychmiast rozmieszczane w stałym miejscu. Dobrze się przystosowują i zaczynają kwitnąć w przyszłym roku.
Zielone pędy melisy wiosną i latem można pokroić na sadzonki. Powinny mieć 3-4 węzły i zdrowe liście. Najpierw sadzonki umieszcza się w wodzie. A po 2 tygodniach z pojawieniem się małych korzeni są one rozmieszczone w luźnej glebie odżywczej. Cały proces adaptacji zajmuje 3-4 tygodnie.
Lądowanie i opieka
Melissę można nazwać bezpretensjonalną, nawet wytrwałą rośliną, która wymaga bardzo małej uwagi. W jednym miejscu krzak może rosnąć przez dekadę, ale stopniowo jego wygląd zaczyna się pogarszać, a odporność na przeziębienia i choroby maleje. Dlatego przeszczep i odmładzanie odbywa się już od szóstego roku życia. Prace sadzenia należy przeprowadzać pod koniec wiosny, gdy minie mroźna pogoda, ponieważ młode rośliny są na nie bardzo wrażliwe.
W przypadku trawy cytrynowej wybierz dobrze oświetlone, ale chronione przed obszarami zimnego wiatru. Odpowiednie są luźne gleby odżywcze o neutralnej lub lekko kwaśnej reakcji. Melissa najlepiej rośnie na glinie i glinie piaszczystej. Gleba jest wstępnie wykopana, duże grudki są łamane, a korzenie i chwasty są również usuwane. Piasek rzeczny, łamana cegła lub kruszony kamień są dodatkowo dodawane do ciężkiej ziemi. Melissa rośnie silnie, więc odległość między roślinami powinna wynosić 25-30 cm (dla wysokich odmian 40 cm lub więcej).
Dorosłe osobniki praktycznie nie wymagają opieki, ponieważ wyróżniają się dużą wytrzymałością. Jednak w pierwszym roku życia będziesz musiał regularnie zwracać uwagę na roślinę. Podczas suchej i gorącej pogody potrzebne jest obfite podlewanie, ale bez zastoju wody u korzeni. Po nawadnianiu gleba jest poluzowana i próbują natychmiast usunąć chwasty. Aby gleba nie została zabrana przez skorupę, w pobliżu roślin jest ściółkowana na wysokość około 5 cm.
Gdy tylko pędy zaczną kwitnąć, zbierają plony. Zazwyczaj cała roślinność jest cięta na wysokość 10 cm nad ziemią. Większość nowoczesnych odmian może produkować do czterech upraw na sezon.
Natychmiast po przycięciu są one zasilane ciekłymi kompleksami mineralnymi (superfosforan, azotan amonu, chlorek potasu). Nie nawozić przed kwitnieniem. Okresowo przydatne jest stosowanie produktów organicznych.
Melissa jest odporna na mróz. Jeśli pokrywa śnieżna jest wystarczająca, nie boi się zimna, ale jeśli nie oczekuje się śniegu, gleba u nasady jest ściółkowana opadłymi liśćmi. Wraz ze starzeniem się (od 6 roku życia) zimotrwalość stopniowo maleje, co może prowadzić do zamarzania roślin.
Przy odpowiedniej pielęgnacji szkodniki i choroby roślin nie boją się melisy. Jeśli owady osiadły na gałęziach, możesz spróbować się ich pozbyć za pomocą roztworu mydła i kąpieli pod gorącym prysznicem. Podczas stosowania środków owadobójczych zebranych roślin nie można wykorzystać jako pożywienia.
Przydatne właściwości i przeciwwskazania
Leczniczy melisa lub trawa cytrynowa zawiera dużą liczbę substancji czynnych:
- olejek eteryczny;
- flawonoidy;
- garbniki;
- kumaryny;
- pierwiastki śladowe;
- makrokomórki;
- witaminy;
- saponiny;
- sterole.
Cała lądowa część rośliny jest wykorzystywana jako surowiec leczniczy. Jest suszony pod baldachimem i kruszony. Do celów leczniczych stosuje się wywary, herbatę, olejki eteryczne, napary alkoholowe i wodne.
Leki mają wyraźny efekt uspokajający. Łagodzą skurcze, przyczyniają się do leczenia bezsenności, a także mają działanie żółciopędne, moczopędne i wiatropędne, hemostatyczne, lecznicze. Herbata z pachnącymi liśćmi obniża ciśnienie krwi, spowalnia oddychanie, łagodzi stan zapalny błon śluzowych przewodu pokarmowego i łagodzi nerwowe drżenia.
Dla kobiet balsam cytrynowy jest szczególnie przydatny, ponieważ normalizuje cykl menstruacyjny i łagodzi ból, jest stosowany w leczeniu zapalenia przydatków i powikłań w okresie menopauzy. Podczas ciąży roślina eliminuje zatrucie.
Wśród przeciwwskazań najpoważniejsze są nadciśnienie tętnicze, zaburzenia psychiczne i alergie. Nie należy nadużywać melisy dla osób, które potrzebują zwiększonej koncentracji w pracy. W przypadku przedawkowania możliwe są ataki nudności i wymiotów, senność, biegunka i osłabienie mięśni.
