Dzikie krzaki azalii były widziane przez ludzi wiele tysięcy lat temu. Niezwykle bujne kwitnienie azalii, które niedawno przekształciło goły, prawie bez życia krzew w chmurę setek wdzięcznych kwiatów, sprawiło, że wielki poeta Wschodu i Zachodu poświęcił mu natchnione wiersze. A dziś jeszcze znany starożytne ustne i przechowywane w kronikach źródeł legend, gdzie, w taki czy inny sposób, ta niesamowita roślina jest wspomniana.
Historia zakładu zaczyna się na długo przed pojawieniem się inteligentnych istot na planecie. Jak pokazały badania paleobotanistów, przodkowie azalii lub różaneczników kwitły na ziemi 50 milionów lat temu i były niezwykle powszechne. Ale jeden z epok lodowcowych poważnie ograniczył zakres roślin kwitnących ciepłem.
W rezultacie współczesna różnorodność gatunków rododendronów, w tym azalii, rośnie w południowych Chinach, w azjatyckiej części Rosji, w Japonii i na Półwyspie Koreańskim, w Indiach i na Kaukazie. Niektóre gatunki występują nawet w północnej Australii i Europie.
Drugim środkiem azalii i rododendronów po Azji jest Ameryka Północna.
Mimo to tak znana roślina z azalii wciąż prezentuje wiele niespodzianek i sprawia, że naukowcy dokonują interesujących odkryć.
Historia badań, poprawa i klasyfikacja azalii
Początek badań i klasyfikacji gatunków postawił Carl Linnaeus. To właśnie z jego lekkiej ręki roślina otrzymała znane wszystkim imię, przetłumaczone z greckiego, co znaczy "suchy". Wybór takiej nazwy nie był przypadkowy, bo dopiero w czasie kwitnienia krzew uzyskał niezapomniany dekoracyjny wygląd, pozostający przez większą część roku, pokryty jedynie dość sztywnym listowiem.
Wprowadzenie azalii do kultury rozpoczęło się w drugiej połowie XVIII wieku lub na początku XIX wieku w Wielkiej Brytanii. Napar "świeżej krwi" z drugiej ojczyzny azalii z Ameryki spowodował wzrost zainteresowania kulturą. Ogrodnicy Starego Świata mieli okazję zapoznać się nie tylko z roślinami zimozielonymi, nadającymi się tylko do uprawy w pomieszczeniach lub szklarniach, ale także z gatunkami liściastych azalii lub rododendronów. W rezultacie pojawiły się w dużych ilościach liczne hybrydy i odmiany o niespotykanej w przyrodzie, przystosowane nie tylko do zawartości szklarniowej, ale również do uprawy na otwartym polu, nawet w dość surowym klimacie.
Roślina azalii okazała się tak grzeczna i wdzięczna w selekcji, że w połowie XIX wieku liczba uzyskanych mieszańców zbliżyła się do pięciuset.
Dzisiaj, według naukowców na świecie, może istnieć ponad 12 tysięcy gatunków "stworzonych przez człowieka", które są wielokrotnie wyższe niż liczba gatunków dziko rosnących.
Dlatego niezależnie od szacunku w świecie naukowym K. Linney, jego klasyfikacja dzisiejszych azalii przechodzi poważną ponowną ocenę. Istniejący rodzaj stracił swoją niezależność i, wraz z niektórymi odmianami dzikiego rozmarynu, został włączony do rodzaju rododendronów.
Azalia w znakach, snach i tradycjach ludowych
W tradycji wielu ludzi zaznajomionych z azalią roślina jest związana z pewnymi naturalnymi, a nawet nadprzyrodzonymi mocami. Tak więc w Europie wierzą, że azalia w ogrodzie lub w domu pomoże znaleźć szczęście, stać się bardziej tolerancyjnym, wytrwałym i pracowitym dla swojego właściciela. Garnek z azalią na biurku twórczej osoby będzie czerpał inspirację i daje siłę, by doprowadzić to, co zostało rozpoczęte, do udanego zakończenia.
Istnieje opinia, że kwitnący krzew we śnie symbolizuje intymne samopoczucie, ale znaczenie azalii, które już wyblakło, jest przeciwne.Taki krzak we śnie jest oznaką długiego oczekiwania na zmianę sytuacji życiowej na lepsze.
Popularność azalii w krajach europejskich iw Rosji wzrosła dramatycznie wraz z nadejściem epoki nowożytnej.
Niesamowite formy kwiatów, pędów i liści azalii podziwiały poetów, jubilerów i artystów. Mamy dziesiątki rysunków i płócien, wierszy i prozy, w których autorzy rysują eleganckie kwiaty. Wśród inspirowanych roślinami azalii: N. Gumilev i A. Fet, A. Kuprin, K. Paustovsky i D. Mamin-Sibiryak.
Ale na długo przed nimi piękno azalii było śpiewane przez wielkiego Basho, który porównywał haiku w lakonicznych liniach z kwitnieniem tego krzewu z tęczą.
Wzgórze przy drodze.
Zamiast roztopionej tęczy -
Azalia w promieniach zachodzącego słońca.
Dla Japończyków, z troską i szacunkiem dla wszystkich żywych istot, azalia jest nie mniej ważna niż jeden z symboli narodu - Sakura. Kwiaty krzewów są poświęcone zmysłowemu pięknu kobiet, a także wierzą w ich zdolność do oświecania myśli.
Delikatne kwiaty i trujące liście azalii
Jeśli wierzysz w starą angielską bajkę, to rośliny azalii kwitną bujnie dzięki bajkowym ludziom - elfom.
Uciekając od bezlitosnego ognia ognia, który niszczył rodzime krzaki i drzewa, mieszkańcy lasu zostali zmuszeni do opuszczenia swoich domów i szukania schronienia w obcym kraju.Ale majestatyczny las za wzgórzami nie chciał przyjąć hałaśliwego towarzystwa nowych osadników. Tylko w suchych zaroślach, wśród małych, szorstkich liści azalii, elfy znajdowały skromne schronienie i nocleg.
Wyobraźmy sobie ogólne zdziwienie, gdy z pierwszymi promieniami słońca azalia pokryta była tysiącami białych, różowych i fioletowych kwiatów. W jednej chwili krzew zmienił się i pozostał na zawsze.
Więc elfy podziękowały roślinie za pomoc. Ale piękno nie było jedynym darem! Poza tym prawie wszystkie rododendrony mają sposób na obronę i odstraszenie wrogów.
Liście azalii i innych części roślin zawierają toksyczne związki, których kolejne działanie stymulujące i hamujące na układ nerwowy prowadzi do najbardziej nieprzyjemnych konsekwencji, aż do zgonu.
Biochemiczna kompozycja materiałów roślinnych była badana całkiem niedawno, ale pierwsze dowody takiego zatrucia są, co dziwne, w V wieku nowej ery. Z opowieści o kampanii Greków w Colchis, pozostawionej potomkom przez watażkę Ksenofona, stało się wiadome, że kohorty wojowników maszerujących triumfująco wzdłuż nowych krajów zostały pokonane nie przez potężnego przeciwnika, ale przez rośliny azalii.
Usadowiwszy się, by odpocząć w zaroślach kwitnących krzewów, Hellenowie odkryli pasiekę okolicznych mieszkańców i pokład pełen pachnącego, lepkiego miodu. Oczywiście nie można było porzucić takiego przysmaku z całym obozowym życiem, a zdobywcy entuzjastycznie poddali się posiłkowi.
Co zaskoczyło Ksenofona, kiedy jego żołnierze jeden po drugim zaczęli bezsilnie padać na ziemię. W stanie zapomnienia Grecy byli nieprzytomni aż do następnego ranka. Podchodząc do siebie, wstali, ale poczuli się słabi, boleli w oczach, cierpieli na bóle głowy i mdłości. Zaledwie kilka dni później oddział mógł ruszyć dalej, a dzięki opowieści o Ksenofonie opinia o toksyczności miodu zebranego z kwiatów azalii została zachowana przez wiele stuleci.
Dopiero w ubiegłym stuleciu biochemicy i biolodzy udowodnili, że nie można zatruć się tartą, o specyficznym smaku rododendronu miodu.
Ale wszystkie symptomy greckiego złego samopoczucia dokładnie pokrywają się z oznakami działania na ciało neurotoksyn zawarte we wszystkich częściach krzaków, obok których niegdyś osiedlili się hellenscy wojownicy. Dziś wiadomo, że długi pobyt w pobliżu wielu rodzajów rododendronu negatywnie wpływa na samopoczucie.Różanecznik żółty lub azalia pontowa rosnąca na Kaukazie i na Krymie nie jest wyjątkiem.
Zarośla azalii stają się szczególnie niebezpieczne w czasie upałów, kiedy olejki eteryczne i toksyny aktywnie wyparowują z liści azalii. Na Krymie turyści są ostrzegani, że nieostrożne obchodzenie się z ogniem w pobliżu krzaków grozi natychmiastowym miganiem gałęzi, wokół których rozprzestrzenia się niewidzialna chmura eterów.
Ale przy odpowiednim obchodzeniu się z azalią nie przyniesie szkody, ale tylko ozdobić ogród lub dom. Ponadto wiele dzikich gatunków jest cennymi roślinami wykorzystywanymi w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym i skórzanym. Na przykład garbniki są skoncentrowane w korzeniach i liściach azalii, z wyjątkiem olejków eterycznych. Materiały roślinne pochodzące z rododendronów stosuje się do produkcji leków przeciwzapalnych, napotnych.
