Kotovnik to wieloletnie zioło o pięknych kwiatach, cudownym aromacie i wielu przydatnych właściwościach. Należy do rodziny Labretaceae (Lamiaceae) i jest szeroko rozpowszechniony na półkuli północnej. Aromat kocimiętki przyciąga koty, dlatego jest również nazywany „kocimiętką”. Oprócz tej nazwy w różnych regionach nazywa się ją „niegrzeczny”, „balsam polowy”, „obolała trawa” lub „matoshnik”. W środowisku naturalnym kocimiętka preferuje łąki, lekkie lasy i stoki górskie. Dobrze nadaje się do uprawy i staje się doskonałą ozdobą osobistej działki.
Opis botaniczny
Kotovnik ma mocno rozgałęziony, zdrewniały kłącze. Nad ziemią jest wysoka łodyga z bocznymi procesami. Pędy mają kształt wyprostowany lub noclegowy. Krzew może dorastać 25-100 cm wysokości. Na łodydze i ogonkach występuje gęste pokwitanie. Owalne liście są przeciwne. Są owalne lub w kształcie serca z ząbkowanym brzegiem.
W połowie czerwca kwiatostany kłosów kwitną na końcach pędów. Asymetryczne pąki są malowane w kolorze liliowym, fioletowym lub białym. Fioletowe i fioletowe kropki są obecne na gardle i wardze. Po zapyleniu kwiatów owoce dojrzewają - skrzynie nasienne. Każda zawiera zaokrąglone orzechy o gładkiej brązowej powierzchni. Jeśli po kwitnieniu kocimiętka jest koszona, to do końca sierpnia nastąpi druga fala kwitnienia.
Podczas sezonu wegetacyjnego i kwitnienia w roślinie syntetyzuje się różne olejki eteryczne, więc w innym czasie zapach kocimiętki jest inny. Wiosną pachnie geranium lub różami, a później pojawia się wyraźny aromat cytryny.
Rodzaje kocimiętki
Rodzaj kocimiętki łączy ponad 250 gatunków roślin. Wszystkie nadają się do uprawy w kulturze, ale najczęściej tylko kilka gatunków występuje w ogrodach.
Catnip Cat. Wyprostowane, rozgałęzione łodygi rośliny osiągają wysokość 0,4-1 m. Pokryte są brązowawą, miękką korą. Liście w kształcie jajka o długości 2-8 cm są pomalowane na jasnozielony kolor. Luźne kwiatostany Corymbose składają się z białych pąków z fioletowymi plamami. Średnica korony wynosi 0,7–1 cm, roślina ma pikantny aromat cytryny i jest bardzo popularna wśród przedstawicieli kotów. Odmiana cierpi z powodu silnych mrozów, ale szybko jest przywracana z powodu obfitego samosiewu.
Łapacz Fassena. Roślina zielna do 30 cm wysokości pokryta jest jasnozielonymi wąskimi liśćmi. Różni się bezpretensjonalnym charakterem. W okresie przedłużonego kwitnienia (czerwiec-wrzesień) jest obficie porośnięty brudnymi białymi kwiatami.
Catman Mussini. Krótka, okrywowa forma o wysokości nie większej niż 20 cm, owłosione łodygi chowają się pod szerokimi, jasnozielonymi liśćmi. Długie kwiatostany lawendy kwitną w czerwcu i utrzymują się do mrozów. Emitują intensywny miętowy smak.
Bydło cytrynowe. Wysokość gęsto liściastego krzewu wynosi 40–100 cm. Wyprostowane, sztywne łodygi pokryte są aksamitnym pokwitaniem. Niebieskawe liście w kształcie serca dorastają do 2-8 cm, niebieskawo-fioletowe, dwuwargowe kwiaty są zbierane w kwiatostany w kształcie kolców, ich płatki pokryte są fioletowymi kropkami.
Kocimiętka o dużych kwiatach (syberyjski). Wyprostowane łodygi o wysokości 0,6-1 m pokryte krótkim pokwitaniem. Mają podłużne, lancetowate jasnozielone liście o długości 5-15 cm. Luźne kwiatostany w kształcie kolca składają się z fioletowych filiżanek o średnicy 2,5-3,5 cm.
Metody hodowlane
Rozmnażanie kocimiętki jest możliwe metodami nasion i wegetatywnymi. Nasiona z powodu niskiego kiełkowania najlepiej wysiewać na sadzonki. Pod koniec marca gleba torfowo-piaskowa jest przygotowywana w szklarniach lub skrzyniach. Do siewu wykonuje się rowki o głębokości 1 cm w odległości 5-8 cm od siebie. Pierwsze pędy pojawiają się 6-7 dni po posadzeniu, ale nie jednolicie. Aż 4-5 prawdziwych liści rośnie, sadzonki rozwijają się bardzo powoli. Następnie sadzonki powinny być osiągnięte w osobnych doniczkach torfowych lub plastikowych. Do pięćdziesiątego dnia wysokość sadzonek osiąga 10 cm, co oznacza, że sadzonki są gotowe do przesadzenia na otwartym terenie. Między rzędami należy obserwować odległość 60-70 cm, a między krzakami - 20-40 cm.
Duże rośliny wiosną można podzielić. Aby to zrobić, są całkowicie wykopani i ostrożnie uwalniają kłącza z ziemnej śpiączki. Korzenie są oddzielone rękami, każdy podział musi zawierać kilka punktów wzrostu. Sadzonki są natychmiast sadzone w nowym miejscu. Przed sadzeniem gleba jest dobrze wykopana i nawożona.
Lądowanie i opieka
Ziemia pod kocimiętkę zaczyna się przygotowywać jesienią. Konieczne jest wybranie miejsca o lekkiej i żyznej glebie. Wyznaczony obszar jest wykopany i nawożony jest nawóz. Na każdym m² użytego gruntu:
- kompost (do 3 kg);
- azotan amonu (15-20 g);
- superfosforan (20-30 g);
- siarczan potasu (5-10 g).
Po stopieniu śniegu gleba jest dokładnie poluzowana i sadzi się sadzonki. W regionach południowych rośliny można wysiewać bezpośrednio na otwartym terenie przed zimą lub wczesną wiosną.
Opieka nad kocimiętką nie wymaga dużego wysiłku. Bezpretensjonalna roślina aktywnie rośnie, więc musisz upewnić się, że nie opuszcza przydzielonego terytorium.
Roślina rozwija się lepiej w dobrze oświetlonych miejscach lub w małym cieniu. Nie boi się przeciągów i dziennych spadków temperatury. Podlewanie powinno być umiarkowane. W ciężkiej suszy kocimiętka spowalnia wzrost, chociaż zachowuje dekoracyjność. Ale przy regularnym zalewaniu gleby korzenie gniją.
Po kwitnieniu zaleca się przycięcie do połowy wysokości pędów. Już za miesiąc znacznie wzrosną i do września kwitnienie się powtórzy.
W śnieżne, niezbyt surowe zimy, kocimiętka można pozostawić bez schronienia. Jeśli spodziewane są silne mrozy, lepiej przykryć zarośla opadłymi liśćmi i świerkowymi gałęziami. Wiosną roślinność jest nawożona związkami mineralnymi o wysokiej zawartości azotu. Na glebach żyznych regularne karmienie nie jest konieczne. Jeśli to konieczne, możesz nawozić roślinę raz w miesiącu niewielką ilością nawozów mineralnych lub organicznych.
Kocimiętka jest odporna na choroby roślin i szkodniki. Przy deszczowej pogodzie może rozwinąć się mączniak prawdziwy. Czasami cykady osiadają na krzakach. Owady nie wyrządzają wiele szkody roślinom. Jeśli oczekuje się przygotowania surowców leczniczych, należy unikać leczenia chemikaliami.
Skład i właściwości lecznicze
Zmielone części kocimiętki zawierają dużą ilość olejków eterycznych i substancji bioaktywnych. Wśród nich są:
- geraniol;
- cytronellol;
- cytral;
- limonen;
- garbniki;
- witaminy;
- cukier
Najwyższe stężenie korzystnych składników osiąga się w okresie kwitnienia. To wtedy produkują surowce.
Zakres użytecznych właściwości kocimiętki jest bardzo duży. Jest stosowany nie tylko w medycynie ludowej, ale także w oficjalnej medycynie. Preparaty z kocimiętki mają działanie bakteriobójcze, stymulujące, regenerujące, moczopędne, łagodzące. Zmiażdżona trawa jest suszona i używana do przygotowania wywarów.
Ważne jest, aby pamiętać, że kocimiętka ma nie tylko użyteczne właściwości, ale także przeciwwskazania. Nie można go stosować podczas ciąży lub karmienia piersią, a także w przypadku alergii i tachykardii.
Korzystanie z kocimiętki
- W ogrodzie. Gęste zarośla kocimiętki z niebiesko-fioletowymi kwiatami są szeroko stosowane w projektowaniu krajobrazu. Niskie rośliny tworzą ciągły pachnący dywan. Wysokie gatunki sadzi się wzdłuż ogrodzeń, ścieżek lub na połączonych klombach. Najlepszymi sąsiadami kocimiętki są lawenda, szałwia, geranium, irys, krwawnik, rozchodnik, oregano, cebula dekoracyjna i inne.
- W kuchni Młode pędy kocimiętki są spożywane jako aromatyczna przyprawa do sosu lub sałatki. Ponadto roślina jest stosowana w marynacie dla ryb, w wyrobach cukierniczych i domowych napojach alkoholowych.
- W branży kosmetycznej i perfumiarskiej. Olejek z kocimiętki można znaleźć na półkach sklepowych w czystej postaci. Jest również dodawany do kosmetyków do pielęgnacji skóry i włosów, a także do wody toaletowej.
